Türkiye’de Kadavra Yasak mı? Yasal Durum, Tarihsel Arka Plan ve Akademik Tartışmalar
Tarihsel Arka Plan
Türkiye’de kadavra kullanımı ve bağışı tamamen yasak değildir; ancak düzenlemeler çerçevesinde oldukça sınırlı ve karmaşık bir yapı izlemektedir. Örneğin, 2238 sayılı Kanun (Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun) 1979 yılında kabul edilmiş olup, bu kanunun 14. maddesi ve 1982’de eklenen fıkra ile “kimsenin sahip çıkmadığı ve adli kovuşturma ile ilgisi olmayan cesetlerin” bilimsel amaçla yükseköğretim kurumlarına devredilmesine ilişkin bir düzenleme getirilmiştir. [1] Bu anlamda, kadavra temini için özel bağış sistemleri olmasa da “kimsesiz ceset” kavramı üzerinden yasal altyapı oluşturulmuştur.
Ancak kadavra bağışı, yani bir bireyin yaşamı boyunca veya yakınlarının izniyle ölümünden sonra bedenini eğitim‑araştırma amacıyla bağlaması, Türkiye’de yaygın değildir. Araştırmalarda 75 milyonluk Türkiye’de yıllık sadece 10‑20 kişinin bedenini bağışladığı, tıp fakültelerinde kadavra sayısının yetersizliğinin eğitimi olumsuz etkilediği belirtilmektedir. [2] Ayrıca etik, dini, toplumsal çekinceler ve prosedürlerin zorluğu gibi engeller öne çıkmaktadır. [3]
Günümüzdeki Yasal ve Akademik Durum
Mevcut durumda Türkiye’de kadavra temini ve kullanımı için özellikle tıp fakülteleri ve anatomi bölümleri önemli bir role sahip. Örneğin Türk Anatomi ve Klinik Anatomi Derneği tarafından hazırlanan “Kadavra Bağışı Süreci” adlı rehbere göre, kadavra bağışı yapılabilir ve bu bağış “ölümden sonra eğitim ve araştırma amacıyla” kullanılabilir. [4] Ayrıca Din İşleri Yüksek Kurulu’nun görüşüne göre, kadavra bağışı; bedenin eğitim‑bilim amacıyla kullanılması koşuluyla dinen sakınca görülmemektedir. [5] Bu da “yasak mı?” sorusunun cevabının “Hayır, tamamen yasak değil” olduğunu göstermektedir.
Akademik çalışmalar ise kadavra bağışının Türkiye’de çok düşük düzeyde olduğunu, bunun hem tıp eğitimi açısından ciddi sorun yarattığını hem de toplumda yeterli farkındalığın olmadığını ortaya koymaktadır. [6] Ayrıca yasal düzenlemelerin uygulanmasında güçlükler yaşandığı, bağışçı bilinçlendirmesi eksikliği olduğu ve bazı tıp fakültelerinde hiç kadavra bulunmadığı gibi veriler belirtilmiştir. [7]
Değerlendirme ve Okuyucuya Davet
Özetle, Türkiye’de kadavra olmak ya da kadavra bağışı yapmak için genel bir yasak bulunmamaktadır; ancak yasal düzenlemeler, toplumsal algı ve uygulama açısından bir dizi sınırlama ve engelle karşılaşmaktadır. Kadavra bağışı mümkündür ve dinen de kabul görmüş bir uygulamadır (şartlara bağlı olarak). Fakat kadavra temini‑özellikle bağış yoluyla‑ çok sınırlı düzeydedir.
Bu durumda şu sorular üzerine düşünmeniz faydalı olabilir: Sizce toplumumuzda kadavra bağışı neden yaygın değil? Eğitim‑araştırma amaçlı beden bağışlama fikri sizde nasıl bir duygu yaratıyor? Kendi çevrenizde bu konuda konuşma ve farkındalık yaratma imkânı görüyor musunuz?
Etiketler: #kadavra bağışı #tıp eğitimi #Türkiye yasaları #etiğe giriş #anatomik çalışma
—
Sources:
[1]: “TÜRKİYE’DE KADAVRA ELDE EDİLMESİ İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER VE …”
[2]: “TÜRKİYE’DE KADAVRA SORUNU VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ”
[3]: “Kadavra Bağışı Üzerine Görüşler | Makale | Türkiye Klinikleri”
[4]: “KADAVRA BAĞIŞI SÜRECİ”
[5]: “Kadavra bağışı caiz midir? : Din İşleri Yüksek Kurulu : Dini …”
[6]: “Unika Sağlık Bilimleri Dergisi » Makale » Kadavra Bağışına Türkiye ve …”
[7]: “Kadavra Bağışı Hakkında Bilgilen”